Món gỏi cá có lẽ không phải xuất xứ từ Biên Hòa, mà là từ miền Tây sông nước, nơi có nhiều cá tôm. Thế nhưng khi du nhập vào Biên Hòa, nó được chế biến theo một kiểu cách riêng, thành một đặc sản của Biên Hòa.

 

Con sông Đồng Nai đoạn chảy qua thành phố Biên Hòa tạo nên một làng nghề ở phường Tân Mai: làng cá bè, chuyên nuôi cá bè trên sông. Từ chỗ nuôi cá, ngư dân Tân Mai chế ra món gỏi cá để... lai rai, rồi trở thành món ăn khoái khẩu của cả thành phố Biên Hòa và khách phương xa.

 

Đoạn sông Đồng Nai nói trên, bên này là Tân Mai, bên kia là Cù lao Phố, nên món gỏi cá có cả ở Tân Mai lẫn Cù lao Phố. Thế nhưng bên phía Tân Mai vẫn nhiều hơn, nên gắn liền với tên gọi: Gỏi cá Tân Mai.

 

Trên đường đến Biên Hòa, từ vòng xoay Tam Hiệp vào khoảng 2 km là đến Tân Mai. Khi đến cổng chợ Tân Mai (bên tay trái), bạn rẽ vào và cứ thế mà đi. một lúc sau bạn sẽ thấy dọc theo đường rất nhiều quán gỏi cá. Vào quán nào cũng được, bạn ạ, chất lượng xê xích nhau chút ít thôi! 

 

Gỏi cá được làm từ cá điêu hồng, cá chép hay cá tai tượng, nhưng "được thịt" hơn vẫn là cá điêu hồng. 

 

Gỏi cá Tân Mai ngon ở chỗ nguyên liệu tươi sống: Con cá còn bơi quẫy tung tăng trong hồ được vớt ra, đầu bếp cầm con dao bén ngót lát một đường dọc theo xương sống từ đuôi đến mang, lộn ngược má thịt ra ngoài, dùng một dụng cụ nạo từng thớ thịt cá mỏng dài chừng hai đốt ngón tay. Miếng thịt cá trắng tươi, nổi rõ từng lằn gân máu đỏ, ngay lập tức được trộn với hỗn hợp những gia vị quen thuộc như riềng, hành, tỏi, sả, thính, bao phủ một lớp mỏng bọc ngoài miếng thịt cá. Vừa giữ cho miếng cá không có  mùi tanh, và có độ khô cần thiết, vừa tạo cảm giác an tâm khi có một lớp đủ thứ gia vị màu vàng ươm bao bọc, chỉ nhìn thôi đã đủ thèm ứa nước miếng.

 

Thứ tuyệt chiêu của món gỏi cá Tân Mai là nồi nước xốt. Một bếp ga, một cái xoong nhỏ, trong đó là lưng lửng nước sốt sền sệt, nổi váng mỡ vàng ươm điểm rải rác hạt mè, được chế biến từ thịt cá, gan cá, mỡ cá, riềng, sả, hành tím để trên bếp sôi sủi bọt sùng sục, tỏa khói thơm nức mũi. Với tay bẻ miếng bánh đa, quẹt một đường vào nồi nước xốt để nhấm nháp vị mặn mà, béo ngậy của gia vị, của thịt cá.

 

Nhưng vị ngon của món gỏi vẫn chưa kết thúc ở đây, bởi còn đi kèm với đĩa rau kiểu nhà quê mộc mạc gồm những vị chát, hăng, ngọt, bùi từ đinh lăng, lá lốt, lá mơ, lá sung đến húng quế, ngò gai, đài bì, tía tô, dấp cá.

 

Để thưởng thức một miếng gỏi cá trọn vẹn, tất cả các loại rau xếp gọn gàng vào lòng chén, nhón đũa gắp miếng cá, chần sơ vào nồi nước sốt nóng hổi, bỏ vào mớ rau cuộn chắc lại, kèm thêm củ hành tím, miếng ớt hiểm. Đem chấm cuốn cá vào nước sốt, chầm chậm nhai để cảm nhận vị ngọt của cá, mùi thơm phảng phất của thính và gia vị, đến các vị cay của hành, ớt, sả, chát, đắng, nồng của rau. 

 

Cái ngon này không nằm ở nồi lẩu, trên bàn ăn, mà là ở trước mặt bạn. Dòng sông Đồng Nai lững lờ trôi, bên kia sông là Cù lao Phố, phong cảnh hữu tình. Những ngọn gió sông đưa vào hiu hiu mát, làm cho bạn có cảm giác bồng bềnh, phiêu diêu...

 

Nếu bạn có người quen để lên - hoặc thuê - một chiếc ghe lênh đênh trên sông, thưởng thức món gỏi cá Tân Mai thì quả thật không có gì sướng bằng!