Bún Hến Mai Xá là một đặc sản của làng Mai Xá (Gio Mai, Gio Linh, Quảng Trị) . Đây là một món ăn ngon và nổi tiếng ở Quảng Trị. Được chế biến từ những con "Chắt Chắt", chắt chắt thuộc họ hến nhưng có kích thước nhỏ hơn con to nhất chỉ bằng hạt bắp.

 

Nguyên liệu chính

Sự khác biệt của món Bún Hến Mai Xá với những thương hiệu bún khác chính là "Chắt Chắt", một loài sinh vật nước lợ này giàu chất đạm nên rất bổ dưỡng (Nhiều người vẫn hay nhầm lẫn con hến với chắt chắt, nhưng thực ra chúng hoàn toàn khác nhau tuy cùng sống trong môi trường nước lợ. Nhìn bề ngoài chắt chắt nhỏ hơn hến và có màu đen sậm vì chúng thường sống dưới bùn cát để trốn kẻ thù và tìm kiếm thức ăn).

 

Chắt chắt rất bổ và tốt cho sức khỏe: chứa nhiều protid, chất sắt, đồng; nhiều vitamin B12,  ít cholesterol nên thích hợp với người thiếu máu và người bị bệnh tim mạch, thịt chắt chắt vị ngọt mặn, tính hàn, không độc, có tác dụng hoạt tràng, thông khí, mát gan, thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu.

 

Những ai đã từng ăn chắt chắt do chính người Mai Xá chế biến thì chắc chắn sẽ không quên hương vị ngọt ngào của món ăn dân dã rẻ tiền này. Khi thưởng thức các món chắt chắt ở Làng Mai Xá, nhiều người không ngần ngại gọi tiếp lần thứ hai, thứ ba. Có người ăn xong thấy món chắt chắt ngon quá nên mua thêm mang về .

 

Cách chế biến cũng rất đơn giản không cầu kỳ :

Chắt Chắt thường sống dưới bùn cát nên để làm sạch là điều quan trọng nhất, theo bí quyết của những người lớn tuồi thì Chắt Chắt mang về ngâm nước gạo để nhả hết cát và nhớt, cho vào rổ rồi chà thật mạnh cho sạch lớp bùn bám ngoài phần vỏ.

 

Cho chắt chắt vào nồi luộc chín, nhớ khi nước sôi thì lấy đũa khuấy liên tục cho chắt chắt mở  vỏ  ra (lửa phải đều không làm cho nước quá sôi hay quá nguội, con chắt chắt sẽ ngậm lại). Vớt chắt chắt ra rổ thưa, cho vào chậu nước đãi lấy ruột.

 

Lấy nước luộc Chắt Chắt làm nước dùng rất ngọt và mát. (ngoài ra nước luộc chắt chắt nấu với bất cứ loại rau nào cũng ngon, người dân ven sông Thạch Hãn có món canh rau muống nấu với chắt chắt trộn gừng và ớt tươi rất ngon ngọt).

 

Phi thơm hành, cho thịt chắt chắt vào xào trên lửa lớn đến khi săn lại, nêm thêm gia vị xào cho đều và thấm (riêng phần thịt chắt chắt xào xúc bánh tráng là món ăn dân dã, rẻ tiền nhưng được nhiều người ưa thích, cái vị ngọt của chắt chắt, giòn giòn của bánh tráng, thơm thơm của hành phi quyện lại nơi đầu lưỡi, một hương vị thật khó quên).

 

Tiếp đến đổ nước lên nồi xào thêm mắm muối, nhớ cho gừng vào để khử mùi tanh của bùn đất vậy là đã có nồi nước dùng đậm đà .

 

Giã thêm một chén muối ớt, những hạt muối sống với trái ớt tươi + gừng, đâm thật cay. Món bún sẽ ngon hơn khi ăn kèm nước mắm ớt tỏi và gừng những hương vị không thể thiếu của người Quảng Trị trong các bữa ăn.

 

Cuối cùng cho Bún vào tô kềm thêm một ít rau thơm, ngò, chan nước dùng vào và thưởng thức .

 

Bún Hến Mai Xá là một món ăn dân dã không cầu kỳ nhưng mang hương vi đặc trưng riêng của một vùng quê Quảng Trị, là món ăn Đặc Sản Quảng Trị và được nâng thành một thứ văn hóa ẩm thực của những làng quê ven sông Thạch Hãn.